मंडळी भारत भ्रमंतीमध्ये आज आपण पाहणार आहोत परभणी जिल्ह्यातील संपूर्ण पर्यटन स्थळे परभणी जिल्हा हा महाराष्ट्र राज्यातील मराठवाडा विभागातील ऐतिहासिक व सांस्कृतिक जिल्हा आहे.या जिल्ह्याचे पूर्वीचे नाव प्रभावती नगर असे होते. या जिल्ह्याची समुद्रसपाटीपासूनची उंची 357 मीटर असून या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ Top 16 places visit to in Parbhani District
या जिल्हा पूर्वी निजामाच्या अधिपत्याखाली होता.तसेच हा जिल्हा शेतीप्रधान असून या ठिकाणी खरीप आणि रब्बी हंगामात वेगवेगळ्या प्रकारची पिके घेतली जातात त्यामध्ये कापूस,डाळी, ज्वारी,बाजरी, तूर, मुग,हरभरा, गहू मका, सूर्यफूल,फळे आणि सोयाबीन इ. समावेश होतो. तसेच या जिल्ह्यात शेतीसोबत कुक्कुट पालन, रेशीम उद्योग हे ही केले जातात.
या ठिकाणी असलेली मराठवाडा कृषी विद्यापीठ ही संस्था शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करते. या जिल्ह्यामध्ये मराठी भाषा बोलली जाते आणि येथील राहणीमान खूप वैविध्यपूर्ण आहे. या जिल्ह्यामध्ये अनेक धार्मिक सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक पर्यटन स्थळे आहेत.
Top 16 places visit to in Parbhani District
परभणी जिल्ह्यातील संपूर्ण पर्यटन स्थळे-
1) नृसिंह मंदिर-
Narsimha Temple हे परभणी जिल्ह्यातील पोखर्णी या ठिकाणी असलेले ऐतिहासिक, सांस्कृतिक व धार्मिक स्थळ आहे. हेमाडपंती शैलीत बांधलेले हे मंदिर 1000 वर्ष जुने असून या ठिकाणी आंध्र प्रदेश आणि इतर ठिकाणाहून भाविक मोठ्या श्रद्धेने येतात. अशी आख्यायिका सांगितली जाते की एका राजाने हे मंदिर बांधले आणि त्याच्या मुलीला दृष्टी मिळाली.
या मंदिरात नृसिंह देवाची मूर्ती आहे. आणि त्यांच्या जवळच लक्ष्मी देवीची ही मूर्ती आहे. परभणी शहरापासून हे ठिकाण 18 किलोमीटर अंतरावर आहे.
2) श्री साईबाबा मंदिर, पाथरी-
Shree Saibaba Temple हे परभणी जिल्ह्यातील धार्मिक स्थळ आहे. पात्री हे ठिकाण साईबाबांचे जन्मभूमी म्हणून ओळखले जाते. 1970 च्या दशकामध्ये क्षेत्रीय संशोधनात साईबाबांचा जन्म पाथरी या ठिकाणी झाला असल्याचा दावा करण्यात आला आहे.श्री साई स्मारक समितीने 1994 मध्ये साईबाबांच्या निवासस्थानाच्या जागेवर जमीन खरेदी करून मंदिर बांधले या मंदिराचे उद्घाटन 1999 मध्ये झाले.
या मंदिराला देशभरातून मोठ्या संख्येने भाविक भेट देतात.पाथरी हे ठिकाण साईबाबांच्या जन्मभूमीसाठी प्रसिद्ध आहे. या मंदिराशिवाय पाथरीमध्ये अनेक धार्मिक स्थळे आहेत. परभणी शहरापासून हे ठिकाण 47 किलोमीटर अंतरावर आहे.
3) मृत्युंजय पारदेश्वर मंदिर-
Mrtunjay Pardeshwar Temple हे संगमरवरी मंदिर महाराष्ट्रातील परभणी जिल्ह्यामध्ये आहे. या मंदिरामध्ये भगवान शिवाचे 80 फूट उंचीचे शिवलिंग 250 किलोग्रॅम पारा वापरून बनवले आहे. भारतातील हे सर्वात मोठे पारद शिवलिंग परभणी शहरात आहे. हे शिवलिंग पारापासून बनवलेले असून पारा हा बुध ग्रहाचा प्रतीक मानला जातो. या मंदिराची स्थापना प.पू.सदगुरू महामंडलेश्वर श्री 108 स्वामी सच्चिदानंद सरस्वती महाराज यांनी केली.
या अभुतपूर्व शिवलिंगाला तेजोलिंग असे म्हटले जाते. बारा ज्योतिर्लिंगाच्या दर्शनाने जे पुण्य मिळते ते एका पारदलिंगना लिंगाच्या दर्शनाने मिळते असे सांगितले जाते. या शिवलिंगाला भेट देण्यासाठी पूर्ण भारतातून भाविक येत असतात.परभणी शहरापासून हे ठिकाण तीन किलोमीटर अंतरावर आहे.
4) श्री मुदगलेश्वर मंदिर-
Shree Mudgaleshwar Temple हे परभणी जिल्ह्यातील मुदगल या ठिकाणी गोदावरी नदीच्या काठावर असलेले धार्मिक व ऐतिहासिक स्थळ आहे. हे मंदिर काही इतिहासकारांच्या मते हजार ते दीड हजार वर्षांपूर्वी बांधले गेल्याचे सांगितले जाते.आधीच्या काळात हे मंदिर “देवभूमी” या नावाने ओळखले जायचे.
या परिसरात तीन मंदिरे असून त्यापैकी गोदावरी नदी किनाऱ्यावर नरसिंहाचे मंदीर आणि नदीच्या मध्यभागावर मुदगलेश्वर व गणेश ही मंदिरे आहेत. येथील मंदिर परिसर अध्यात्मिक वातावरणाने भरलेला आहे. या ठिकाणी गोदावरी नदीमध्ये भाविक स्नान करतात.
Visit our website: allindiajourney.com
5) येलदरी धरण-
Yeldari Dam हे परभणी जिल्ह्यातील जिंतूर तालुक्यातील पूर्णा नदीवर बांधलेले महत्त्वाचे धरण आहे. या धरणाची उंची 52.20 मीटर असून धरणाची लांबी 4,081. 80 मीटर एवढी आहे. धरणावर जलविद्युत केंद्र असून त्यामध्ये 22.5 मेगावॅट वीज निर्मिती केली जाते.
येलदरी धरणामुळे परभणी आणि हिंगोली व इतर परिसरातील पिण्याच्या पाण्याची आणि शेतीच्या सिंचनाचे प्रश्न सुटले आहेत.मराठवाड्यातील हे धरण एक महत्त्वाचा जलस्त्रोत आहे. जिंतूर पासून हे ठिकाण पंधरा किलोमीटर अंतरावर आहे.
6) इंद्रायणी माळ-
Indrayani Mal हे परभणी जिल्ह्यातील इंद्रायणी मातेचे एक ऐतिहासिक व धार्मिक स्थळ आहे. येथील परिसर निसर्गरम्य आणि हिरवाईने नटलेला असून या ठिकाणी विविध प्रकारच्या पक्षांच्या जातींचा किलबिलाट पाहायला मिळतो. पक्षी प्रेमींसाठी ही जागा म्हणजे एक परभणीच आहे.
नवरात्रीमध्ये सातव्या मायला या ठिकाणी मोठी यात्रा भरते त्यावेळी भाविक मोठ्या श्रद्धेने या माळाला दहा ते बारा किलोमीटर लांब असलेली प्रदक्षिणा घालतात. परभणी पासून हे ठिकाण 20 किलोमीटर अंतरावर आहे.
7) धारासुर-गुप्तेश्वर मंदिर-
Gupteshwar Temple हे परभणी जिल्ह्यातील गोदावरी नदीच्या काठावर धारासुर गावामध्ये असलेले गुप्तेश्वर हे प्राचीन, शिल्प जडीत व अकराव्या शतकातील शिवमंदिर आहे. हे पूर्वाभिमुख मंदिर काळ्या पाषाणात व भूमिज शैलित बांधलेले असून आठ फूट उंच अधिष्ठानावर उभे आहे. येथील मंदिराच्या बाह्य भिंतीवर विष्णूच्या तीन रूपातील देवकोष्ठे असून सुरसुंदरींची अप्रतिम शिल्पे पाहायला मिळतात.
गो.ब.देगलूरकर या प्रसिद्ध इतिहासकारांनी प्रकाशित केलेल्या Temple Architecture and Sculpture of Maharashtra या पुस्तकाच्या मुखपृष्ठावर या मंदिराचे चित्र रेखाटण्यात आले आहे. परभणी पासून हे ठिकाण 35 किलोमीटर अंतरावर आहे.
8) चारठाणा-
Charthana हे परभणी जिल्ह्यातील जिंतूर तालुक्यातीलगाव आहे. पूर्वी या गावाला चारुदत्त राजाच्या नावाने
चारुक्षेत्र नगरी म्हणून ओळखले जायचे.या ठिकाणी अनेक प्राचीन मंदिरे व वास्तू आहेत. या गावाला देवगिरीच्या राजाच्या काळापासूनचा इतिहास आहे. त्या काळात बांधलेले हेमाडपंथी मध्ये आजही या ठिकाणी पाहायला मिळतात. तसेच हैदराबाद मुक्ती संग्रामातील काही घटना या ठिकाणी घडल्या होत्या.
चारठाणा गावातील गोकुळेश्वर मंदिराजवळ एक मठ व पुष्करणी तीर्थ बारव असून त्यामध्ये आजही पाणी उपलब्ध आहे.या गावांमध्ये गोकुळेश्वर महादेव मंदिर,जोड महादेव मंदिर,गणपतीमंदिर,उकंडेश्वर महादेव मंदिर,खुराची देवी मंदिर,गोद्रीतील महादेव मंदिर,ऋतुविहार,नरसिंह तीर्थ मंदिर ही दगडी बांधकामातील मंदिरे पाहायला मिळतात.
तसेच या गावांमध्ये 18 व्या व 19 व्या शतकामध्ये श्री नीलकंठ स्वामी,श्री पाटील बाबा,श्रीअप्पास्वामी,श्री जनार्दन महाराज हे संत होऊन गेले. या गावातील पेठ भागात नीलकंठ स्वामी यांचा मठ आहे. जिंतूर पासून हे ठिकाण 18 किलोमीटर अंतरावर आहे.
9) नेमगिरी-
Nemgiri हे परभणी जिल्ह्यातील जिंतूर तालुक्यात असलेले दिगंबर जैन धर्मियांचे पवित्र, महत्वाचे तीर्थक्षेत्र आहे. या ठिकाणचे वैशिष्ट्य म्हणजे भगवान पार्श्वनाथ यांची 9000 किलो वजनाची व सव्वा सहा फुट उंचीची काळ्या पाषाणातील मूर्ती हवेत तरंगते यासाठी अनेक संशोधकांनी संशोधन केले परंतु कोणालाही याचे रहस्य उलगडले नाही.
या ठिकाणी नेमगिरी आणि चंद्रगिरी या दोन टेकड्या असून त्यामध्ये चैत्यालये व जैन गुफा मंदिर आहे. राष्ट्रकूट राजवटीत हे ठिकाण ‘जैनपूर’ नावाने ओळखले जात होते. येथील गुफांमधील कलाकुसर पाहण्यासारखी आहे. परभणी पासून हे ठिकाण 43 किलोमीटर अंतरावर आहे.
10) जांभूळ बेट-
Jambhul Bet हे परभणी जिल्ह्यातील पालम तालुक्यातील गोदावरी नदीच्या मध्यभागी असलेले निसर्गरम्य आणि सुंदर पर्यटन स्थळ आहे. येथे असलेल्या जुन्या जांभळांच्या झाडामुळे या ठिकाणाला जांभूळ बेट हे नाव पडले आहे. मराठवाड्यातील हे एक सुंदर ठिकाण असून पर्यटकांना हे निसर्गरम्य अद्भुत बेट पाहण्यासाठी बोटीने प्रवास करावा करावा लागतो.
या बेटाच्या चारही बाजूंना पाणी असून येथे मोठ्या प्रमाणात जांभळाचे झाडे, पक्षी, फुलपाखरे आणि वेगवेगळ्या वनस्पती आहेत. या ठिकाणाला पर्यटक मोठ्या प्रमाणावर भेट देतात पालम तालुक्यापासून हे ठिकाण काही अंतरावर आहे.
11) कुंडलाकार बारव –
Helical Stepwell Walur हे परभणी जिल्ह्यातील सेलू तालुक्यातील वालूर या गावाच्या मध्यभागी ही ऐतिहासिक बारव आहे. ही बाराव तिच्या आगळ्यावेगळ्या बांधकाम वैशिष्ट्यामुळे देशातच नाही तर जगभरात प्रसिद्ध आहे. या बारवला आठ बाजूंनी गोलाकार फिरत बारवाच्या तळापर्यंत जाणार्‍या पायर्‍या असून पायऱ्यांच्या सुरुवातीला आठ देवकोष्ट किंवा देवळ्या बांधण्यात आल्या आहेत. त्यामुळे ही बारव अन्य बारवांपेक्षा वेगळी ठरते.
ही बारव हजार ते दीड हजार वर्षांपूर्वीची असल्याचे सांगितले जाते. देशाच्या टपाल तिकिटावर या बारवचे चित्र छापण्यात आले आहे.या बारवमध्ये आठ दिशांनी उतरण्यासाठी पायऱ्या आहेत. गुढ बांधकाम असलेल्या या बारवला पर्यटक मोठ्या प्रमाणावर भेट देतात.
12) तुराबुल हक दर्गा-
Hajrat Turabul Hak Darga हा परभणी जिल्ह्यातील ऐतिहासिक दर्गा आहे. या दर्ग्याचा 108 वर्षांचा इतिहासअसून या ठिकाणी सर्व धर्माचे लोक येत असल्यामुळे या दर्ग्याला धार्मिक एकतेचे प्रतीक मानले जाते व या दर्ग्याला महाराष्ट्राचे अजमेर शरीफ असेही म्हटले जाते.दरवर्षी 2 फेब्रुवारी आणि 15 फेब्रुवारीला या ठिकाणी मोठा उर्स भरतो.
या दर्ग्याला अनेक रोगग्रस्त लोक भेट देतात. कारण या दर्ग्याला भेट दिल्याने आरोग्य सुधारते अशी येथील लोकांची श्रद्धा आहे. या ठिकाणी 855 वर्षापासून उर्स साजरा केला जातो. या ठिकाणाला मोठ्या प्रमाणावर भेट देतात.
13) संत जनाबाई मंदिर-
Sant Janabai Temple हे परभणी जिल्ह्यातील गंगाखेड या ठिकाणी गोदावरी नदीच्या काठावर असलेले अत्यंत पवित्र तीर्थस्थान आहे. गंगाखेड हे ठिकाण संत जनाबाईच्या जन्मभूमीसाठी ओळखले जाते.संत जनाबाई या 13 व्या शतकातील एक प्रसिद्ध मराठी संत कवयित्री होत्या. त्यांनी विठ्ठल भक्ती वर अनेक अभंग लिहिले. त्यांचे अनेक अभंग नामदेव गाथेमध्ये पाहायला मिळतात.
संत जनाबाईंनी पंढरपूर या ठिकाणी समाधी घेतली. गंगाखेड शहरात अनेक लहान मोठी प्राचीन धार्मिक स्थळे व पडक्या राजवाड्यांचे व घराचे अवशेष पाहायला मिळतात. गंगाखेड या ठिकाणी मन्मथ स्वामी यांचे ही मोठे मंदिर आहे. परळी पासून गंगाखेड हे ठिकाण 35 किलोमीटर अंतरावर आहे.
14) त्रिधारा-
Tridhara हे परभणी जिल्ह्यातील महत्त्वाचे धार्मिक ठिकाण आहे. येथे तीन नद्यांचा संगम झाल्यामुळे या ठिकाणाला त्रिधारा हे नाव पडले आहे. या ठिकाणी भाविकांचे श्रद्धास्थान व धार्मिक महत्त्व असलेले ओंकारनाथ महाराजांचे मंदिर आहे. हे ठिकाण निसर्गरम्य वातावरणात असून भाविक या ठिकाणाला मोठ्या प्रमाणात भेट देतात.
हे ठिकाण निसर्गरम्य असून ओंकारनाथ महाराजांनी केलेल्या लीला सांगितल्या जातात जसे की अन्नवृद्धी,मेलेला माणसाला जिवंत केले याप्रकारे. परभणी पासून हे ठिकाण बारा किलोमीटर अंतरावर आहे.
15) श्री दत्तधाम मंदिर-
Shree Dattadham Temple हे परभणी जिल्ह्यातील प्रमुख धार्मिक स्थळ आहे. या काळ्या पाषाणातील भव्य मंदिराची स्थापना अखंडानंद महाराजांनी केलेली असून त्यांची या ठिकाणी समाधी आहे. मंदिर परिसर निसर्गरम्य व शांत असून या ठिकाणी बरीच फुल झाडे लावली आहेत.दरवर्षी या ठिकाणी संत श्री गजानन महाराजांची पालखी एक दिवसासाठी मुक्कामी असते.
तसेच या ठिकाणी कार्तिक पौर्णिमेपासून दत्त जयंतीचा कार्यक्रम मार्गशीर्ष पौर्णिमेपर्यंत चालतो. या ठिकाणी एक गोशाळा आहे. या मंदिराला महाराष्ट्रातून भाविक मोठ्या प्रमाणात येत असतात. परभणी पासून हे ठिकाण सहा ते सात किलोमीटर अंतरावर आहे.
16) सिद्धेश्वर महादेव मंदिर-
Siddheshwar Mahadev Temple हे मराठवाड्यातील परभणी जिल्ह्यामध्ये सेलू तालुक्यातील वालूर या ठिकाणी बाराव्या ते तेराव्या शतकातील प्राचीन, ऐतिहासिक व हेमाडपंती शैलीत बांधलेले महादेवाचे मंदिर आहे. या ठिकाणी मंदिरातील गर्भगृह व सभा मंडप या ठिकाणी त्या काळचे अप्रतिम असे शिल्पकाम केलेले आहे.
तसेच या ठिकाणच्या मंदिर परिसरात अनेक बारव आहेत. महाशिवरात्रीला या ठिकाणी मोठी यात्रा भरते. या तीर्थक्षेत्राला भाविक मोठ्या प्रमाणावर भेट देतात.
1) परभणी जिल्ह्यातील सिद्धेश्वर महादेव मंदिर कोणत्या ठिकाणी आहे?
परभणी जिल्ह्यातील सिद्धेश्वर महादेव मंदिर वालूर ठिकाणी आहे.
2)परभणी जिल्ह्यातील जांभूळ बेट कोणत्या नदीच्या मध्यावर आहे ?
परभणी जिल्ह्यातील जांभूळ बेट गोदावरी नदीच्या मध्यावर आहे .
3)परभणी जिल्ह्यातील येलदरी धरणाची उंची किती आहे?
परभणी जिल्ह्यातील येलदरी धरणाची उंची 52.20 मीटरआहे.
